Tiểu Sử Của Gabriel de Clieu
Gabriel de Clieu sinh ra ở Angléqueville-sur-Saane, vùng Seine-Inférieure (Normandy), vào năm 1686 hoặc 1688. Trong suốt những tháng ngày trẻ trung tại Normandy cho đến sự nghiệp lừng lẫy trong quân đội Pháp, Gabriel de Clieu đã trải qua những bước ngoặt đáng nhớ trong cuộc đời:
Năm 1705: Bắt đầu sự nghiệp hải quân với chức vụ Thiếu úy.
Năm 1718: Được vinh danh với tước hiệu Hiệp Sĩ dòng St. Louis.
Năm 1720: Thăng tiến lên vị trí Đội trưởng bộ binh.
Năm 1726: Đạt cấp Thiếu tá bộ binh.
Năm 1733: Trở thành Trung úy hải quân.
Năm 1737: Trở thành Thống đốc của Guadeloupe.
Năm 1746: Được phong hàm Đại úy tàu hải quân.
Năm 1750: Được phong chỉ huy danh dự của dòng thánh St. Louis.
Năm 1752: Nghỉ hưu.
Năm 1753: Quay lại phục vụ trong hải quân.
Năm 1760: Nghỉ hưu lần nữa.
Năm 1746, tại triều đình Pháp, Gabriel de Clieu được đích thân bộ trưởng hàng hải Rouillé de Jour giới thiệu với Louis XV là một:
Sĩ quan xuất sắc mà cả thuộc địa lẫn nước Pháp, và ngành thương mại nói chung, đều mang ơn trong việc trồng cây cà phê.
Minister of the Navy Rouillé de Jour
Khi ông từ trần vào tháng 11 năm 1774, cả 2 tờ báo nổi tiếng của Pháp thời ấy là Gazette de France và Mercure de France đều ra cáo phó, đây là một việc hiếm xảy ra, người ta đồn rằng khi ấy khắp nơi đều tràn ngập những lời tán dương về sự nghiệp và các đóng góp của ông.
Tờ Mercure de France, trong thông báo từ trần của Gabriel d’Erchigny de Clieu đã được ghi những lời ca tụng:
Gabriel d’Erchigny de Clieu, cựu Thuyền Trưởng và Chỉ huy Danh dự của Dòng Tu Hoàng Gia và Quân sự dòng Thánh Louis, qua đời tại Paris vào ngày 30 tháng 11, khi ông 88 tuổi.
Mercure de France
Nỗ Lực Trồng Cà Phê của Người Pháp
Đầu những năm 1700, trong bối cảnh người Hà Lan đã canh tác cà phê trên khắp các thuộc địa từ Sumatra, Celebes, Timor, Bali cho đến các hòn đảo khác. Người Pháp vẫn luôn khao khát làm cách nào đó gieo trồng được loại cây quý giá này trên các thuộc địa của mình.
Sau nhiều trắc trở, họ cũng nhận được một cây cà phê non khỏe mạnh từ thị trưởng Hà Lan vào năm 1714. Đây là một cây cà phê Typica thuộc họ Coffea Arabica được lấy từ Java. Cây non này lập tức được đưa về trồng ở Vườn Thượng Uyển thủ đô Paris (Jardin des Plantes) và được chăm sóc như một bảo vật bởi Giáo sư thực vật học Antoine de Jussieu.
Thế nhưng, mọi chuyện xảy ra không dễ dàng với người Pháp. Họ đã thất bại sau 2 lần cố gắng đưa cây con của cây cà phê được tặng đến quần đảo Antilles (thuộc vùng biển Caribe). Nhưng rồi một một quý ông trẻ người Norman đã thực hiện thử thách đó lần thứ ba, với quyết tâm mãnh liệt và sự kiên trì, ông đã viết lên một chương có lẽ là lãng mạng nhất trong lịch sử phát triển của cây cà phê.
Sứ Mệnh Cà Phê của Gabriel de Clieu
Gabriel Mathieu de Clieu, một sĩ quan hải quân và đại đội trưởng bộ binh ở Martinique (thuộc địa của Pháp vùng Caribe), trong một chuyến về thăm quê nhà ở Pháp, ông đã nghe được những khát khao lan tỏa hạt cà phê ra khắp các thuộc địa của Pháp. De Clieu lập tức nảy ra ý tưởng sẽ mang theo cây cà phê đến trồng ở Martinique trên chuyến tàu trở về của mình.
TRỞ NGẠI ĐẦU TIÊN
Hành trình của de Clieu bắt đầu với một thử thách: làm sao có được cây cà phê từ Vườn Thượng Uyển ở Paris. Không biết bằng cách nào nhưng thông qua một quý bà có ảnh hưởng, bác sĩ hoàng gia M. de Chirac đã không thể từ chối việc trao cho ông những cây cà phê khỏe mạnh nhất.
Có những nguồn tin khác nhau về thời điểm ông khởi hành đi Martinique, có thể là năm 1720 hoặc năm 1723. Tuy nhiên, nhiều tài liệu lịch sử cho rằng năm 1723 là đáng tin cậy nhất. Nhưng bạn có để ý đến chi tiết bác sĩ de Chirac đã trao cho ông “những cây cà phê” không? Và trong lá thư viết gửi cho tạp chí Année Littéraire vào năm 1774, Gabriel Mathieu de Clieu đã viết ông mang theo “một cây”, ông cũng không đề cập đến việc có một chuyến đi nào khác không. Do đó, hoàn toàn có khả năng ông đã thực hiện thử thách này 2 lần vào năm 1720 và 1723.
Đối mặt với sự ganh ghét
De Clieu đã khởi hành tại Nantes vào năm 1723 trên con tàu Le Dromadaire (the Dromedary). Ông mang theo một cây cà phê và đặt nó trong một cái hộp bằng kính để cây có thể hấp thụ ánh sáng mặt trời và giữ nhiệt vào những ngày trời nhiều mây. Mặc dù bị ghen tị và thậm chí bị cản trở bởi các hành khách khác, sự quyết tâm và cảnh giác của de Clieu đã đảm bảo sự an toàn của cây cà phê.
Thật vô ích khi kể lại một cách chi tiết sự chăm sóc tận tụy mà tôi buộc phải dành cho cây cà phê mỏng manh này suốt chuyến hành trình dài, cũng như những khó khăn tôi gặp phải khi cố bảo vệ nó khỏi tay một kẻ ghen tị hèn hạ. Hắn, vì ghen ghét với niềm vui mà tôi sắp được trải nghiệm khi góp phần phục vụ cho đất nước, nhưng không thể cướp được cây cà phê từ tay tôi, nên hắn đã xé một nhánh cây.
Gabriel de Clieu wrote to Année Littéraire journal in 1774
Thử Thách Của Đại Dương
Những chuyến đi biển dài ngày bằng thuyền buồm vào thời kỳ đó luôn đầy rẫy những nguy hiểm.
Cướp biển
Mình biết chắc rằng bạn sẽ nghĩ ngay đến “những tên cướp biển vùng Caribe” chứ gì? Nhưng không, họ cũng đụng độ cướp biển, nhưng là những tên cướp từ Tunis, hay còn gọi là cướp biển Barbary hoặc cướp biển Ottoman. Hoạt động săn mồi của chúng trải dài khắp Địa Trung Hải và xuống phía nam bờ biển Đại Tây Dương của Tây Phi. Tàu của Gabriel de Clieu chạm trán với nhóm cướp này ở Madeira (thuộc Bồ Đào Nha). Và họ đã “may mắn” thoát khỏi mối đe dọa này một cách nhanh chóng vì Le Dromadaire không phải là một tàu buôn thông thường mà là một tàu chiến loại Flûte lớp Portefaix Class với 44 khẩu pháo, với số lượng thủy thủ đoàn lên đến hơn 100 người.
Bão biển
Khi tàu đến gần Martinique thì một cơn bão khủng khiếp đã đẩy con tàu vào những rạng đá ngầm. Con tàu đã bị thủng ở đâu đó và họ đã mắc cạn trên bãi đá ngầm. Nhưng chừng đó khó khăn thì vẫn chưa đủ làm nản lòng những con người dám vượt qua tất cả đại dương của thời kỳ “Đại khám phá” này. Thủy thủ đoàn nhanh chóng lấp lỗ thủng và sửa chữa lại con tàu. Flûte Le Dromadaire lại sẵn sàng dong buồm. Nhưng cơn ác mộng của những người đi biển bây giờ mới thật sự bắt đầu.
Cơn khát
Để con tàu có thể thoát ra khỏi bãi đá ngầm thì phải chọn thời điểm thủy triều lên cao nhất và cố gắng làm cho nó nổi lên bằng cách vứt bỏ những vật nặng trên tàu. Nhiều hàng hóa, vật dụng không thiết yếu đã bị bỏ lại, nhưng vẫn chưa đủ, con tàu vẫn còn quá nặng. Thế là thuyền trưởng đã ra một quyết định cực kỳ mạo hiểm, xả bớt đi một thứ không thể thiếu để duy trì sự sống – NƯỚC UỐNG.
Con tàu đã thành công thoát ra khỏi bãi đá ngầm và cơn ác mộng bắt đầu. Trời không có gió và hải lưu thì yếu khiến cho con tàu mất rất nhiều thời gian để trở về Martinique. Tình hình thiếu nước uống kéo dài hơn 1 tháng, de Clieu kể lại, họ phải chia khẩu phần nước tối thiểu để duy trì sự sống cho mỗi người. Nhưng de Clieu còn có một thứ quý giá khác phải bảo vệ, đó là cây cà phê yếu ớt kia, ông đã phải chia phần nước của bản thân để giữ cho cây cà phê kia được sống vì nó là niềm hy vọng và niềm vui của ông.
Phần Thưởng Của Sự Kiên Trì Và Quyết Tâm
Có lẽ biển cả đã thử thách de Clieu đủ rồi; cuối cùng, ông đã đến cảng Saint-Pierre an toàn, và cây cà phê cũng vậy. Ông đưa cây về trang trại của mình ở Prêcheur, trồng nó ở vị trí thuận lợi nhất. Ông không thể rời mắt khỏi nó; sau tất cả những gian nan họ đã trải qua cùng nhau, việc mất cây cà phê sẽ là nỗi sợ hãi lớn nhất của ông.
Cuối cùng, ông rào xung quanh nó bằng dây thép gai và giao phó cho những người phụ tá tin cậy nhất của mình canh giữ ngày đêm cho đến khi cây trưởng thành. Dưới sự chăm sóc của de Clieu, cây cà phê Typica yếu ớt trước đây đã phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ. Năm 1726, nó cho vụ mùa đầu tiên, và hầu hết các cây cà phê trên đảo đều được trồng từ hạt của nó. Đến năm 1777, có 18.791.680 cây cà phê ở Martinique.
Sự Thay Thế Định Mệnh
Trước đây, cacao là cây trồng chính mang lại thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, một sự kiện đáng chú ý vào năm 1727, một trận động đất lớn, đã gần như xóa sổ toàn bộ các đồn điền cacao ở Martinique. Cây ca cao không dễ hồi phục, nên người dân Martinique phải dựa vào cà phê, sự thay thế đầy hứa hẹn duy nhất. Khí hậu nhiệt đới gió mùa của Martinique đã thúc đẩy sự phát triển vượt trội của cây cà phê. Và nó đã hoàn thành vai trò một cách đáng kinh ngạc; chỉ riêng sản lượng cà phê từ Martinique đã đủ cho toàn bộ nước Pháp.
Nhớ Về Một Huyền Thoại
Theo lời của chính mình, Gabriel de Clieu đã tìm thấy niềm vui khi thấy cây cà phê nhỏ bé của ông biến Martinique thành một đế chế cà phê. Từ Normandy đến Tân Thế Giới, sự cống hiến của ông đã để lại dấu ấn không thể phai mờ trong lịch sử cà phê. Hãy nhớ đến ông qua mỗi tách cà phê bạn thưởng thức, để tôn vinh di sản của một người có tầm nhìn xa và vị tha. Cảm ơn bạn đã lắng nghe câu chuyện khá dài của tôi.
